ĐT: 0939.923988
Thứ ba, 19-3-24 13:40:07
Theo dõi Báo điện tử Cà Mau trên

Chảo thắng cố tại chợ phiên Bắc Hà

Báo Cà Mau (CMO) Chợ Bắc Hà được xếp bảng ngôi thứ trong cộng đồng ASEAN. Khách du lịch đến Bắc Hà (tỉnh Lào Cai) hầu như đều tham quan chợ, được tận hưởng cái dân dã vẫn còn đọng lại ở đây.

Lợn cắp nách vẫn eng éc. Khu dãy gần bờ hồ là nơi dành riêng cho các chú “khuyển”. Lại thêm khu ẩm thực mới dọc về phía trung tâm văn hoá. Chạy dọc trên con đường nhỏ là chợ chim. Nào hoạ mi, khướu, sơn ca, yểng… tất tần tật hội tụ về đây. Lồng nhỏ, lồng to, cái cao, cái thấp, cái được chuốt nhẵn, cái thô ráp cùng được treo trên cành cây, trên chiếc dây vắt ngang. Các chú chim thử tài cất giọng cao thấp, trầm bổng du dương trong nắng. Chợ vẫn giữ được phong vị dân dã ít chợ vùng cao nào có được. 

Một điểm nhấn tôi muốn nói đến là chảo thắng cố Bắc Hà. Chảo nằm trong một gian nhà ngay phía trái chợ. Đây là chảo thắng cố lớn nhất Việt Nam, đã được công nhận kỷ lục Guiness năm 2008. Chảo được đúc bằng gang và các phụ liệu khác theo đúng hình thức truyền thống của người Mông Bắc Hà, nặng tới 1,5 tấn, đường kính 3 m, lòng sâu 1 m, đủ nấu 500 kg thức ăn phục vụ hàng ngàn thực khách một lúc.

Cứ mỗi lần chảo thắng cố nổi lửa là Bắc Hà lại chứng kiến một niềm vui. Người vùng cao bảo nhau, ngày mai mình phải qua chợ để mua lưỡi cày, cái cuốc và trên hết là phải đến thăm chảo thắng cố to nhất Việt Nam. Có người bảo: "Ôi dào, chảo thì ở nhà cũng có, và có đến mấy cái, việc gì phải đến ngó xem cái chảo này!".

Anh bạn tôi quay sang giải thích: "Ông ơi, vẫn biết chảo nào chẳng giống chảo nào, vẫn làm bằng gang, vẫn dùng nấu rượu, xào thức ăn. Nhưng ở đây là khác, khác lắm. Tôi hỏi ông, có cái chảo nào nấu thắng cố được hẳn mấy con ngựa như cái chảo này không? Có cái chảo nào đun nóng mà mất đứt thời gian từ sáng đến chiều, chưa nói đến củi nó "xơi" dễ đến hai phần ba xe công nông mỗi đợt?".

Tôi hiểu về cái hoành tráng, đồ sộ của chảo. Tâm phục khẩu phục về độ “xơi” của nó. Được uống rượu ở chợ, được ăn tô thắng cố tại cái chảo này, bằng ấy cái niềm vui dồn lại còn gì sung sướng bằng.

Mỗi lần chảo nổi lửa là Bắc Hà lại có lễ hội. Thông thường các năm, cứ đến tháng Sáu cả Bắc Hà chào đón lễ hội đua ngựa. Hay quảng cáo thương mại du lịch. Lại nổi lửa chảo thắng cố. 

Thắng cố thì mỗi nơi, mỗi địa phương đều có thể làm. Cũng xào, cũng nấu, cũng gia giảm muối ớt, gừng, hạt tiêu, cũng bếp núc xì xụp... nhưng ăn thắng cố ở Bắc Hà nó khác lắm. Tôi hiểu về độ khác ở đây là thực phẩm an toàn, chẳng cần bàn cũng hiểu là vậy. Lời chào cũng khác. Lời chào ở đây mộc  mạc lắm. Buổi sáng, một nhóm hai, ba người; Lúc 9 giờ lại 6 người; Gần 12 giờ 11 người…

Chảo thắng cố Bắc Hà.  Ảnh: Báo Lào Cai

Gặp bạn đi chợ, mời bạn chung vui, mà phải uống rượu ở ngay chợ Bắc Hà, phải ăn thắng cố ở cái chảo kỷ lục này. Không gian ở đây nó hay lắm, nên thơ lắm, làm ngây ngất lòng người.

Tôi vinh dự được chứng kiến cảnh đốt lò ngày khai trương mở hội văn hoá du lịch Bắc Hà, đó là một buổi sáng tháng 6/2000. Trước cửa lò của chảo thắng cố kỷ lục, hai dãy các cô gái Noọng Thao quần đen, áo đen, thắt nơ hồng xếp hàng đón chào nghi lễ. Củi đã xếp sẵn, dầu đã được tẩm bằng dẻ, Phó chủ tịch huyện khấn vái và châm lửa. Giữa tiếng hoan hô nồng nhiệt của khán giả vây quanh, người châm lửa giơ cao tay vỗ đáp từ. Buổi chiều quan khách giao lưu ẩm thực tại chợ. Thắng cố múc ra nghi ngút khói. Những rau thơm, mùi tàu, lá nhội, rau rừng la liệt bày trên chiếc bàn mộc. Tiếng chào mời sôi nổi. Tối đến, sau lời khai mạc đêm xoè thứ bảy, tại khoảng sân phía đầu chợ, ngọn lửa bập bùng bừng cháy. Câu hát giã từ bè bạn lại cất lên: "Múa lên cho cây ngô thêm tốt. Không múa cây lúa không trổ bông…". Cứ thế, trăng lên cao, điệu xoè mở ra theo chiều sâu của đêm, cho tình duyên nảy nở... 

Ngọn lửa vùng cao. Ngọn lửa bùng lên tại chảo thắng cố, ngọn lửa bùng lên tại đêm hội. Ngọn lửa đã làm đẹp không gian trên cao nguyên Bắc Hà. Tất cả muốn níu kéo du khách ở lại. Ngọn lửa ấy, chúng ta thường thấy trong mỗi căn hộ gia đình, nó còn xuất hiện ngay trong cả lều nương. Tất cả, đã hứa hẹn giữ gìn niềm tin yêu vào cuộc sống, như giữ gìn bản sắc văn hoá vốn có của đồng bào dân tộc vùng cao.

Hình ảnh chiếc chảo thắng cố đạt kỷ lục Guiness đã trở thành chỉ dẫn địa lý. Rằng, đến Bắc Hà là đến với món thắng cố mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc. Và tất nhiên, xung quanh thắng cố còn có xôi bảy màu, phở gạo đỏ, mèn mén, muối ớt trộn với cà chua... tất tần tật làm nên hương vị Bắc Hà, nồng nàn khó quên.

Chiếc chảo thắng cố tại chợ Bắc Hà như muốn lưu giữ một hình ảnh đẹp của bản làng vùng cao. Bản làng vùng cao với cổng trời hút gió, với hòn đá thề, với ruộng bậc thang và chảo to, chảo nhỏ chảo lớn, chảo bé trong nhà, trong bếp. 

Bếp lò, bếp củi của đồng bào vùng cao vẫn tồn tại và muôn đời vẫn thế. Lò nấu hình khối lập phương một cửa, một lỗ thông hơi. Lò được đắp bằng đất. Người dân chọn đất nhuyễn, ít pha tạp rưới  nước mà nhào. Đất càng nhuyễn, bàn tay người thợ vồ đập chắc nịch, lỗ thoát khí vừa tầm mang đến thành công bếp chảo. Chảo lớn, chảo nhỏ tương xứng với lò cao, lò bé. Tối đến, lò nào cũng rực lửa. Chảo lớn bung ngô, nấu rượu hay nấu cám, chảo nhỏ đồ mèn mén hay xào rau...

Tuổi của bếp bằng tuổi căn nhà. Căn nhà trình tường mái dốc trên hè là chiếc cối đá xay. Bề dày của tường, ô cửa sổ hình vuông, xà gian chính giữa có treo vuông vải đỏ. Bàn thờ viền dán lông gà xung quanh, giấy vàng, giấy bạc cùng dán đối xứng nhau làm nên văn hoá vùng cao, bản sắc vùng cao.

Trở lại với phiên chợ Bắc Hà, tôi lại đến chảo thắng cố đạt kỷ lục Guiness. Tôi tự hỏi, không biết có bao nhiêu bức hình lưu giữ lại hình ảnh nhóm lửa nấu thắng cố tại cái chảo lớn này? Không biết có bao nhiêu khách đã đến ăn thắng cố tại đây? Và bao nhiêu cặp đôi nảy nở tình duyên tại phiên chợ Bắc Hà./.

Đỗ Văn Dinh

Cá kho làng Vũ Ðại

Làng Vũ Ðại là tên gọi trong tác phẩm của Nhà văn Nam Cao, nguyên mẫu là làng Ðại Hoàng, nay là thôn Nhân Hậu, xã Hoà Hậu, huyện Lý Nhân, tỉnh Nam Ðịnh. Nơi đây nổi tiếng với món cá kho trong niêu đất.

Thực phẩm chay vào mùa cao điểm

Tháng Giêng là thời điểm nhu cầu sử dụng các thực phẩm chay tăng mạnh. Ðể cung ứng cho thị trường, nhiều cơ sở sản xuất, hàng quán tăng số lượng hàng để phục vụ thực khách. Ngoài những món thông dụng như đậu hũ, rau củ quả... nhiều nơi chế biến sẵn món chay các loại để khách hàng có thể mua về dùng liền, rất tiện lợi.

Giữ trọn nếp xưa

Hưởng ứng Ngày Phụ nữ Việt Nam 20/10, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Việt Khái, huyện Phú Tân đã tổ chức ngày hội bánh dân gian với chủ đề “Món ngon Nam Bộ”, để chị em họp mặt và giao lưu với nhau.

Lạ miệng với “phở ốc hến”

Sự kết hợp giữa bánh phở, hải sản cùng nước dùng chua cay mà chủ quán Dì Út (nằm trên đường Lý Văn Lâm, Phường 1, TP Cà Mau) gọi tên là “phở ốc hến” đã mang lại trải nghiệm vị giác hấp dẫn, mới lạ cho thực khách.

Nghề quê giữa phố

(CMO) Dạo quanh các tuyến đường ở TP Cà Mau, không khó bắt gặp những người lao động mưu sinh bằng gánh hàng bán bánh dân gian. Ngoài sinh kế, ở một góc nhìn khác, chính họ cũng điểm thêm nét văn hoá ẩm thực bình dị giữa phố phường.

Hương vị bánh quê xứ rừng

(CMO) Tại gian hàng bánh dân gian Ðiểm du lịch Hương Tràm, xã Khánh An, huyện U Minh, mỗi ngày từ 8-22 giờ bếp luôn đỏ lửa để làm ra những món bánh dân gian hấp dẫn, nào là bánh chuối hấp, bánh rau mơ lá mít, bánh ít, bánh lọt, bánh xèo, chuối chiên... nóng hổi, thơm lừng, phục vụ du khách.

Tinh hoa ẩm thực Cà Mau

(CMO) Cà Mau - mũi đất cực Nam Tổ quốc là vùng đất trẻ, được hình thành hơn 3 kỷ nguyên, còn nhiều trầm tích, đầm mặn, trũng thấp, như U Minh Hạ, đầm Thị Tường, vùng đất ngập mặn bãi bồi Mũi Cà Mau... nên rất giàu về sản vật.

Cốm ống tuổi thơ

(CMO) Một sáng cuối năm, giữa tiết trời se se lạnh, tiếng rao “Ai nổ cốm gạo ống không?” vang đi khắp cung đường, thu hút sự quan tâm của nhiều người. Chiếc xe được chế lại để hành nghề nổ cốm dạo của đôi vợ chồng trẻ đã mang đến món ăn vặt mộc mạc tuổi thơ một thời, kèm đó là những hình ảnh dễ thương khi người mua nhanh chân vào nhà xúc gạo để nổ cốm.

Bình dị bánh quê

(CMO) Từ những nguyên liệu sẵn có trong thiên nhiên như gạo, nếp, kết hợp màu sắc tự nhiên từ các loại rau củ quả, các bà, các mẹ ngày xưa đã kết hợp chúng thành những món bánh quê ngon lành, làm nên cả bầu trời tuổi thơ. Tuy dân dã nhưng các loại bánh truyền thống, gọi nôm na là bánh quê, luôn chiếm được tình cảm đặc biệt trong lòng rất nhiều người. Bởi có những loại bánh gắn liền với ký ức tuổi thơ, đi theo cuộc sống hiện tại và trở thành tinh hoa vùng, miền, dân tộc.

Ðặc sản U Minh

(CMO) U Minh là huyện vùng sâu, vùng xa của tỉnh Cà Mau. Vùng đất này không chỉ nổi tiếng với nhiều di tích, thắng cảnh đẹp, nơi có cánh rừng tràm lớn nhất Việt Nam, mà còn gây thương nhớ bởi nhiều món ăn ngon dân dã. Nếu ghé thăm U Minh Hạ, bạn nhất định phải thưởng thức các đặc sản cá lóc đồng nướng than tràm, mật ong, gỏi nhộng ong, lẩu mắm, lươn um lá nhàu…