Phát triển hệ thống thuỷ lợi hiện đại, đa mục tiêu

Thời gian qua, hạ tầng thuỷ lợi của tỉnh được quan tâm đầu tư và từng bước phát huy hiệu quả trong phục vụ sản xuất, phòng chống, giảm nhẹ thiên tai. Tuy nhiên, hiện nay, hệ thống thuỷ lợi vẫn cần được tiếp tục đầu tư theo hướng hiện đại, đa mục tiêu, vừa phục vụ sản xuất, vừa ngăn triều, chống ngập...

• TP. Bạc Liêu: Triển khai công tác phòng, chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn năm 2024
• Bàn giải pháp nâng cao năng lực cộng đồng trong phòng, chống thiên tai vùng ĐBSCL
• BĐBP Cà Mau sẵn sàng lực lượng, phương tiện cứu hộ, cứu nạn, phòng chống thiên tai
• Cùng em phòng chống thiên tai, kiến tạo tương lai bền vững

Hiệu quả đầu tư công trình thuỷ lợi 

Các công trình thuỷ lợi được tỉnh đầu tư có thể chia thành 3 nhóm chính: nhóm công trình phục vụ sản xuất; hệ thống cống, đê ven sông và kè chống sạt lở; các công trình khắc phục sạt lở ven sông, ven biển.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, đánh giá: “Thời gian qua, các công trình đã phát huy hiệu quả trong điều tiết nước, ngăn mặn, giữ ngọt, giảm ngập úng do triều cường, ngăn chặn tình trạng sạt lở ven biển... Nhiều khu vực bờ biển có kè đã hình thành quá trình bồi lắng và khôi phục rừng phòng hộ ven biển”.

Với đặc điểm sản xuất đan xen giữa vùng mặn và vùng ngọt như hiện nay, nhóm công trình thuỷ lợi phục vụ sản xuất gồm hệ thống cống, âu thuyền và đê ven sông đã phát huy hiệu quả rõ rệt, đặc biệt trong điều tiết nước, ngăn mặn, giữ ngọt, phục vụ sản xuất vùng nước lợ. Nhờ đó, sản xuất của người dân ngày càng thuận lợi, giảm xung đột nguồn nước giữa các vùng sản xuất mặn - ngọt, đồng thời góp phần giảm triều cường, xử lý ngập úng.

Hệ thống cống được đầu tư thời gian qua đã phát huy hiệu quả trong việc giảm tác động của triều cường.

Bên cạnh đó, hệ thống cống, đê và kè ven sông được đầu tư giúp nhiều khu vực khắc phục tình trạng triều cường, nước dâng, giảm ngập úng, hạn chế sạt lở, bảo vệ hạ tầng và khu dân cư. Kết quả này thể hiện rõ nhất tại dự án kè chống sạt lở bờ sông kênh xáng Bạc Liêu - Cà Mau, khi những khu vực xây kè, tình trạng ngập cục bộ trên Quốc lộ 1 và sạt lở đã được ngăn chặn.

Kè chống sạt lở bờ sông kênh xáng Bạc Liêu - Cà Mau đã phát huy hiệu quả, nhất là hạn chế triều cường gây ngập trên tuyến Quốc lộ 1.

Nhóm công trình khắc phục sạt lở ven sông, ven biển cũng cho thấy rõ hiệu quả. Ðặc biệt, ở những khu vực ven biển có bờ kè,  không chỉ ngăn chặn được sạt lở mà còn xuất hiện bồi lắng, góp phần khôi phục rừng phòng hộ. Theo thống kê sơ bộ, toàn tỉnh khôi phục được hơn 1.000 ha rừng tại các đoạn được đầu tư kè.

Cần tiếp tục đầu tư đồng bộ 

Dù đạt kết quả tích cực, song để đảm bảo an toàn cho người dân, tổ chức sản xuất hiệu quả hơn và bảo vệ hạ tầng, nhất là hạ tầng đô thị, trước diễn biến bất thường của thời tiết, thiên tai, hệ thống thuỷ lợi cần được tiếp tục đầu tư đồng bộ và hiện đại hơn.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục Trưởng Chi cục Thuỷ lợi, cho biết, qua nghiên cứu ban đầu của các nhà khoa học, tình trạng ngập trên địa bàn tỉnh chủ yếu do chân triều cao. Vì thế, tỉnh đang kiến nghị Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA 5) hỗ trợ xây dựng cống Gành Hào và một số hệ thống cống liên vùng nhằm hạ thấp chân triều tại các khu vực nội ô, với tổng mức đầu tư dự kiến khoảng 6.000 tỷ đồng.

“Hiện tỉnh kiến nghị Bộ Tài chính hỗ trợ đầu tư xây dựng các công trình bảo vệ bờ sông, chỉnh trị dòng chảy và chỉnh trang đô thị khu vực nội ô, với tổng kinh phí khoảng 13.000 tỷ đồng. Nếu được Trung ương hỗ trợ, tỉnh sẽ hạn chế được đáng kể tình trạng sạt lở bờ sông, bờ biển”, ông Tùng cho biết.

Ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, kiểm tra công trình chống sạt lở kênh xáng Bạc Liêu - Cà Mau khu vực Giá Rai.

Ngoài ra, tỉnh kiến nghị các tổ chức, Bộ Nông nghiệp và Môi trường hỗ trợ đầu tư xây dựng hệ thống cống tại khu vực Cầu Sập, Ngan Dừa, Quản lộ Phụng Hiệp và Xẻo Chích, với tổng kinh phí khoảng 2.300 tỷ đồng, nhằm điều tiết nước, giảm độ mặn của khu vực phía Nam sông Bạc Liêu - Cà Mau phục vụ sản xuất. Hỗ trợ đầu tư xây dựng các ô thuỷ lợi khép kín để điều tiết nước phục vụ sản xuất và hạn chế xâm nhập mặn như: ô thuỷ lợi xã Khánh Hưng với diện tích 9.000 ha, xã Khánh Lâm khoảng 900 ha và xã Ðá Bạc 1.500 ha...

Ông Nguyễn Thanh Tùng cũng chia sẻ, khi đầu tư xây dựng các công trình mới, cần kết hợp hệ thống quan trắc hiện đại, công nghệ chuyển đổi số và hệ thống điều khiển từ xa, giúp việc vận hành diễn ra ngay tại trung tâm điều hành, thay vì phải đến tận công trình.

Trước tác động của triều cường và hạ tầng thuỷ lợi chưa được đầu tư đồng bộ, người dân cần chủ động tự gia cố bờ bao để bảo vệ sản xuất và tài sản gia đình.

Ðể hệ thống công trình thuỷ lợi phát huy hiệu quả cao nhất trong thời gian tới, ông Lê Văn Sử, Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: " Tỉnh đang tập trung rà soát, cập nhật quy hoạch hệ thống công trình thuỷ lợi, hướng tới phát huy hiệu quả liên vùng, quy hoạch hệ thống thuỷ lợi gắn với hệ thống giao thông thuỷ nội địa. Song song đó, tiếp tục tranh thủ mọi nguồn lực, từ ngân sách Nhà nước đến xã hội hoá, tiến tới hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi trên địa bàn. Trong đó, sắp xếp thứ tự ưu tiên đầu tư các cho công trình động lực, công trình bức xúc và công trình có thể phát huy hiệu quả tức thì, đảm bảo đầu tư đến đâu là phát huy hiệu quả đến đó".

Cùng với đầu tư xây dựng công trình, cần đầu tư trang thiết bị hiện đại trong quản lý, điều hành thông minh. Quan trọng hơn, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các tổ chức quản lý và người dân - chủ thể trực tiếp hưởng lợi. Riêng người dân cần nâng cao kiến thức và ý thức trong sử dụng, bảo vệ, quản lý công trình, để hệ thống thuỷ lợi phát huy hiệu quả lâu dài, phục vụ sản xuất và sinh kế bền vững./.

Nguyễn Phú