Hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi kiểm soát xâm nhập mặn

Theo Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn Quốc gia, xâm nhập mặn ở Cà Mau nói riêng, đồng bằng sông Cửu Long nói chung sẽ tiếp tục tăng cao trong tháng 3, tháng 4 tới, ở mức cao hơn trung bình nhiều năm, xấp xỉ và thấp hơn năm 2024, thấp hơn các năm 2016 và 2020.

• Tiến tới cộng đồng an toàn trước thiên tai
• Sông Ðốc cần hỗ trợ thêm nguồn lực phòng, chống thiên tai
• Tăng cường truyền thông, nâng cao nhận thức cộng đồng trong phòng chống thiên tai

Chủ động ứng phó hạn, mặn

Ông Nguyễn Thanh Tùng, Chi cục trưởng Chi cục Thuỷ lợi tỉnh, cho biết: "Thời kỳ cao điểm xâm nhập mặn năm nay có khả năng xảy ra thiếu nước ngọt cục bộ, nhất là tại khu vực ven biển; xâm nhập mặn sâu vào các cửa sông có thể ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân và hoạt động sản xuất, kinh doanh. Tháng 4 và nửa đầu tháng 5 có khả năng xuất hiện nắng nóng cục bộ, nhiệt độ cao nhất từ 34-36 độ, tuy nhiên không gay gắt như mùa khô năm 2024. Những tháng còn lại của mùa khô năm 2024-2025 ít có khả năng xảy ra hạn hán, xâm nhập mặn gay gắt như mùa khô năm 2023-2024".

Phát huy hiệu quả từ siêu công trình thuỷ lợi Cái Lớn - Cái Bé, cần tiếp tục hoàn thiện, khép kín hệ thống công trình phía trong, để dẫn nước ngọt từ Sông Hậu về bán đảo Cà Mau, đặc biệt là tại Cà Mau, nhằm ứng phó hạn hán, phòng chống cháy rừng.

Ðể phòng, chống hạn hán, xâm nhập mặn, tỉnh Cà Mau chủ động xây dựng Phương án ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn vùng ngọt theo cấp độ rủi ro thiên tai năm 2025, với 2 kịch bản ứng phó, triển khai thực hiện phương án. Hiện nay, tỉnh đã và đang quyết liệt tập trung thực hiện một số giải pháp để giảm tối đa thiệt hại như: điều chỉnh lịch mùa vụ phù hợp với tình hình thực tế; ưu tiên nhiệm vụ cấp nước, đảm bảo nguồn nước cấp thiết yếu cho người dân; tăng cường kiểm tra, sửa chữa các công trình thuỷ lợi (cống, đập), ngăn mặn, không để xâm nhập mặn vào vùng ngọt hoá; kiểm tra, nhắc nhở chủ rừng, địa phương, người dân lâm phần thực hiện nghiêm các biện pháp phòng cháy, chữa cháy rừng; tiếp tục rà soát tuyến giao thông có nguy cơ sạt lở, sụt lún, lắp đặt các biển cảnh báo...

Ðầu tư hạ tầng thuỷ lợi trọng điểm

Về lâu dài, ông Nguyễn Thanh Tùng kiến nghị tiếp tục nghiên cứu để xây dựng các công trình thuỷ lợi ngăn mặn, hoàn thiện các hệ thống thuỷ lợi đã đưa vào sử dụng để kiểm soát xâm nhập mặn hiệu quả. Cụ thể là xây dựng hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi để dẫn nước ngọt từ Sông Hậu về Cà Mau thông qua hệ thống trạm bơm, việc tiếp ngọt sẽ thực hiện vào thời điểm cuối tháng 12 năm trước, đầu tháng 1 năm sau cho vùng U Minh Hạ (Tiểu vùng II và III Bắc Cà Mau trên địa bàn huyện U Minh và Trần Văn Thời, với diện tích 90.000 ha). Chủ yếu bơm nước ngọt vào kênh, rạch, bởi khi sản xuất vụ 2, nguồn nước mưa trên các tuyến kênh đã vơi dần. Nếu như tiếp ngọt lần 1 này sẽ giải quyết nguồn nước cho mùa khô, thì việc tiếp nước lần 2 sẽ diễn ra từ tháng 3 và tháng 4 (nếu được, vì đây là thời điểm nước trên Sông Tiền, Sông Hậu giảm đáng kể).

Hệ thống âu thuyền Tắc Thủ (huyện Thới Bình) cần được cải tạo nhằm ngăn mặn, giữ ngọt trước diễn biến ngày càng phức tạp của biến đổi khí hậu.

Cùng với đó là xây dựng hoàn thiện hệ thống thuỷ lợi Cái Lớn - Cái Bé đấu nối với dự án Quản lộ Phụng Hiệp, gồm có các hạng mục sửa chữa âu thuyền Tắc Thủ và các cống trên Quốc lộ 1 với mục tiêu chặn mặn, bổ sung nước ngọt về Cà Mau, phục vụ sản xuất nông nghiệp và phòng chống cháy rừng vào mùa khô. Ðầu tư xây dựng dự án thuỷ lợi của các tiểu vùng... trong phương án phát triển mạng lưới thuỷ lợi đã tích hợp tại quy hoạch tỉnh Cà Mau. Về nước sinh hoạt nông thôn, tỉnh kêu gọi và huy động nguồn lực xã hội hoá trong hỗ trợ, cung cấp thiết bị thu, trữ nước hộ gia đình, thực hiện đầu tư, nâng cấp, mở rộng các công trình cấp nước tập trung theo quy hoạch.

“Ðể tăng cường phòng, chống, khắc phục sạt lở bờ sông, bờ biển, hạn hán, xâm nhập mặn thời gian tới, tỉnh Cà Mau kiến nghị các bộ, ngành Trung ương hỗ trợ khắc phục sạt lở bờ biển tại các điểm đặc biệt nguy hiểm khu vực bờ biển Ðông với chiều dài 20,94 km, kinh phí khoảng 1.300 tỷ đồng và một số tuyến bờ sông bị sạt lở đặc biệt nguy hiểm với chiều dài 5,7 km, tổng kinh phí 684 tỷ đồng”, ông Tùng thông tin.

Hạn hán gây thiệt hại nặng nề hạ tầng giao thông trên địa bàn huyện Trần Văn Thời từ mùa khô 2023-2024 và để lại hậu quả lâu dài, chưa thể khắc phục được. (Ảnh chụp ngày 11/3/2025 tại tuyến kênh Quảng Hảo, xã Trần Hợi).

Ngoài ra, theo ông Tùng, cùng với đó là hỗ trợ kinh phí khắc phục sạt lở từ đoạn vàm Kênh Tư, thuộc huyện Trần Văn Thời đến Kênh Năm - Rạch Chèo, huyện Phú Tân, kinh phí 770 tỷ đồng. Hỗ trợ kinh phí 200 tỷ đồng để xử lý khắc phục khẩn cấp sạt lở 3 tuyến kênh bằng công trình cơ bản, chiều dài 2.106 m và công trình chỉnh trị dòng sông để giảm thiểu xói lở đối với 3 tuyến sông, kênh, rạch.

Cà Mau kiến nghị bộ, ngành Trung ương quan tâm, hỗ trợ kinh phí cho tỉnh thực hiện đầu tư một số danh mục công trình bức xúc, gọi chung là “Dự án cấp nước sạch sinh hoạt bức xúc khu vực nông thôn tỉnh Cà Mau”, dự kiến khoảng 13.900 hộ dân được hưởng lợi, kinh phí đầu tư 241 tỷ đồng, với mục tiêu nâng số hộ được cấp nước lên 30%, bằng chỉ tiêu tối thiểu trong tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Kiến nghị xây dựng hoàn thiện hệ thống đập thép, trạm bơm dã chiến nhằm chia nhỏ các vùng có diện tích từ 500 ha đến 1.000 ha nhằm chủ động điều tiết trong nội vùng, từ vùng trũng sang vùng gò và ngược lại theo yêu cầu sử dụng nước phục vụ sản xuất, hạn chế bơm bỏ ra Sông Ðốc và biển Tây trong mùa mưa. Dự kiến đầu tư 4 hệ thống thuỷ lợi, kinh phí thực hiện khoảng 186 tỷ đồng./.

Trần Nguyên