Nông dân thấp thỏm với giá lúa

Sau 3 tháng ròng cày ải, xuống giống, bón phân, canh từng con nước, nông dân chỉ mong sao đồng lúa trĩu bông, bán được giá để có tiền tái đầu tư cho vụ lúa tiếp theo và có một khoản để chi tiêu trong gia đình. Tuy nhiên, giá lúa cứ liên tục biến động theo chiều hướng giảm khiến nông dân không khỏi lo lắng, bất an.

Nông dân huyện Hồng Dân thu hoạch lúa trong vùng chuyển đổi lúa - tôm. Ảnh: C.L

Giá lúa liên tục biến động

Giá lúa có dấu hiệu đi xuống ngay từ đầu vụ lúa đông xuân sớm. Có lúc, lúa tươi được thương lái thu mua tại đồng với giá chỉ 5.200 - 7.700 đồng/kg (tùy loại). Những tưởng sang tới vụ đông xuân chính vụ lúa sẽ tăng giá trở lại, nhưng đến thời điểm hiện tại, thương lái chẳng thấy đâu dù lúa đã đến kỳ thu hoạch.

“Hằng năm, vào thời điểm này là nhiều nông dân đã nhận cọc của thương lái rồi, chỉ còn chờ ấn định ngày cắt nữa là kết thúc vụ. Nhưng năm nay, gọi điện cho “cò” lúa mấy lần rồi mà vẫn chưa chốt được giá vì giá lúa cứ liên tục biến động, nên nếu chốt sớm mà lúa rớt giá nữa thì thương lái lỗ. Vậy là nông dân phải tiếp tục chờ “cò” lúa, với hy vọng giá lúa những ngày tới sẽ tăng dần và ổn định, để nông dân yên tâm bắt tay vào chuẩn bị cho vụ mùa mới”, một nông dân ở huyện Vĩnh Lợi cho biết.

Được biết, nguyên nhân giá lúa giảm mạnh thời gian gần đây là vì nhiều doanh nghiệp chế biến gạo hạn chế thu mua do chưa có hợp đồng xuất khẩu. Một phần là do lúa, gạo còn tồn kho, đồng vốn không kịp xoay vòng nên dù đã sắp đến kỳ thu hoạch lúa vụ mới nhưng họ vẫn chưa thể thu mua. Còn theo thông tin từ Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương), trong khoảng 2 tuần trở lại đây, giá lúa gạo nội địa và xuất khẩu đang ở mức thấp nhất 2 năm qua, trong khi vụ đông xuân cũng vào thời điểm rộ đồng khiến nhiều nông dân lo lắng. Cùng với đó, các quốc gia nhập khẩu gạo quan trọng của Việt Nam như Philippines, Indonesia hay Trung Quốc cũng chưa có dấu hiệu tham gia thị trường.

Tìm giải pháp bền vững cho hạt lúa

Mới đây, tại Cần Thơ, Phó Thủ tướng Chính phủ - Trần Hồng Hà đã chủ trì cuộc họp về công tác điều hành sản xuất, tiêu thụ lúa gạo và tình hình hạn hán, xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long. Tại đây, nhiều giải pháp để vực dậy ngành hàng lúa gạo, hạn chế những tác động tiêu cực đến nông dân trong sản xuất đã được họp bàn. Theo đó, để nâng cao năng lực quản lý và điều tiết thị trường, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu các bộ, ngành nghiên cứu xây dựng một hệ thống cơ sở dữ liệu chuyên ngành toàn diện, từ sản xuất tới tiêu thụ, công nghệ... Hệ thống nhằm cung cấp thông tin kịp thời và chính xác cho các bên liên quan, từ nông dân đến doanh nghiệp và cơ quan quản lý. Trong đó, bổ sung quy định doanh nghiệp muốn được cấp phép xuất khẩu gạo phải đáp ứng các tiêu chí gồm: năng lực liên kết sản xuất, hệ thống kho bãi và năng lực tài chính. Giải pháp này nhằm nâng cao chất lượng và tính chuyên nghiệp của hoạt động xuất khẩu lúa gạo của Việt Nam.

Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong nước cũng đề ra giải pháp trước mắt là chủ động rà soát năng lực thu mua, chế biến, tạm trữ trong giai đoạn thị trường có biến động và giá mua thấp như hiện nay. Nhất là rà soát các hợp đồng đã ký kết, từ đó xây dựng kế hoạch, xác định nhu cầu nguồn vốn tín dụng để thu mua tối đa lúa gạo cho nông dân trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời, nỗ lực tìm kiếm, mở rộng thị trường xuất khẩu để góp phần tháo gỡ đầu ra cho lúa gạo. Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại nghiên cứu, xem xét nâng hạn mức, thời hạn cho vay phù hợp với quy định của pháp luật đối với các doanh nghiệp có năng lực, kinh nghiệm tổ chức thu mua, chế biến, xuất khẩu, có hệ thống kho chứa để thu mua gạo tạm trữ; tạo điều kiện mở rộng tín dụng trung, dài hạn để hỗ trợ trong đầu tư kho chứa, máy móc, thiết bị chế biến, bảo quản và tạm trữ.

Để hướng đến tính bền vững trong sản xuất lúa gạo, rất cần sự vào cuộc của tất cả các cấp, các ngành, đặc biệt là vai trò chủ động của các tổ hợp tác, hợp tác xã trong việc định hướng sản xuất, tìm kiếm đối tác đầu vào, đầu ra. Có như vậy, nông dân mới thật sự chủ động trong sản xuất và hạn chế thấp nhất những tác động do thị trường.

Chí Linh

Mới đây, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã có công văn đề nghị các ngân hàng thương mại cung ứng vốn tín dụng phục vụ sản xuất, chế biến, thu mua tạm trữ và xuất khẩu gạo cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Theo đó, đề nghị các ngân hàng thương mại cần chủ động cân đối nguồn vốn, đáp ứng kịp thời nhu cầu vốn vay của người dân, doanh nghiệp sản xuất, chế biến, thu mua, tạm trữ, tiêu thụ (trong nước, xuất khẩu) lúa gạo trong năm 2025, nhất là thu mua lúa hàng hóa vụ đông xuân tại các tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long; tạo điều kiện hỗ trợ nông dân tái vụ. Không để xảy ra tình trạng người dân, doanh nghiệp có phương án sản xuất - kinh doanh hiệu quả, đáp ứng đầy đủ quy định của pháp luật mà không được tiếp cận hoặc chậm tiếp cận vốn vay do các điều kiện và thủ tục phiền hà.