Những con đường mang khát vọng vươn xa

Nếu như trước đây, hạn chế về hạ tầng giao thông bộ là một trong những nguyên nhân lớn nhất dẫn đến vùng đồng bằng sông Cửu Long kém phát triển so với các vùng trong cả nước, thì Cà Mau là cái “rốn” của trở lực này. Bởi, ngoài yếu tố địa lý cách xa các trung tâm lớn của cả nước, tỉnh cũng không có nguồn cung ứng vật liệu xây dựng tại chỗ; nền địa chất yếu, dẫn đến suất đầu tư công trình gấp nhiều lần so với các địa phương khác.

• Bạc Liêu hưởng ứng cao điểm “500 ngày đêm hoàn thành 3.000km đường bộ cao tốc”
• Cao tốc Cà Mau - Đất Mũi yêu cầu khẩn trương tiến độ
• Cà Mau đồng loạt khởi công, khánh thành các công trình, dự án chào mừng Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9

Nhưng rồi, theo mạch nguồn “giao thông đi trước mở đường phát triển”, trên mảnh đất cuối trời Tổ quốc hình thành nên những cung đường kết nối liên vùng, những công trình giao thông trọng điểm - điều tưởng chừng trong mơ của người dân Ðất Mũi. Hạ tầng giao thông bộ đã tạo bệ phóng cho Cà Mau hiện thực hoá khát vọng trở thành địa đầu phương Nam.

Một thời giao thông gian khó

Ðầu những năm 2000, vùng đất Cà Mau chuyển mình mạnh mẽ giữa hai dòng mặn - ngọt, với câu chuyện con tôm - cây lúa mang tính thời sự. Dòng đầu tư vốn hạn hẹp, nhỏ lẻ, lại chỉ tập trung cho hạ tầng thuỷ lợi; giao thông vẫn phụ thuộc nhiều vào đường thuỷ. Tỉnh xa, vẫn còn nghèo, lại thêm nỗi cách trở.

Cầu Năm Căn vượt sông Cửa Lớn trên Ðường Hồ Chí Minh.

Thời điểm đó, trên địa bàn tỉnh Cà Mau (cũ), chỉ mỗi tuyến Quốc lộ 1 từ trung tâm TP Cà Mau đi ngược về tỉnh trên là còn coi được, dù cũng khá gập ghềnh bởi sự xuống cấp, nhỏ hẹp. Ðường Trần Hưng Ðạo, tuyến phố sầm uất bậc nhất hiện nay, khi ấy cũng chỉ là con lộ ngắn, đầy sình lầy, kết nối là những nhánh lộ nhỏ do người dân tự làm dẫn vào những khu nhà ọp ẹp.

Muốn về các huyện thì hầu hết phải đi bằng đường thuỷ, chia thành hai vùng Nam - Bắc Cà Mau rõ rệt. Từ Bến tàu A tại Phường 1 (nay là phường An Xuyên) ra ngã ba Tắc Thủ, đi thẳng về vùng rừng ngập lợ U Minh với tràm xanh ngút ngàn; ngược lên vùng ngọt Thới Bình với cây mía, cây lúa; xuôi theo dòng Ông Ðốc ra biển Tây với đầy tôm, cá ở phía huyện Trần Văn Thời.

Còn tại Bến tàu B (trước ở Phường 7, ngay ngã ba kênh xáng Cà Mau - Bạc Liêu và Gành Hào, phường Tân Thành ngày nay; sau đó dời về Phường 8, nay là phường Lý Văn Lâm), tấp nập phương tiện thuỷ đủ loại, từ đây theo hướng sông Gành Hào mà về Ðầm Dơi, ra biển Ðông; theo dòng Bảy Háp mà đến Cái Nước, xuôi về Phú Tân; đi tắt qua bờ Ðông ghé Năm Căn, hay vượt sông Cửa Lớn về Ngọc Hiển, Ðất Mũi xa tít phía bãi bồi.

Trục đường từ Ðầm Dơi về trung tâm tỉnh, đoạn qua phường Hoà Thành vừa đưa vào sử dụng. Tới đây, khi xây dựng cầu 3/2 nối tuyến sang phường Tân Thành, cầu Nguyễn Ðình Chiểu nối sang Phường Lý Văn Lâm thì không gian đô thị sẽ được mở rộng.

Sự xa xôi, cách trở khi không có đường bộ, phải di chuyển bằng tàu đò luôn được nhắc nhớ với những câu chuyện cười để đời. Chuyện là năm 2004, Ngọc Hiển chia tách thành 2 huyện Năm Căn và Ngọc Hiển. Trụ sở huyện mới Ngọc Hiển đóng tại Kiến Vàng, vốn là trụ sở của một công ty lâm nghiệp. Mỗi ngày có “chuyến đò công vụ" chở các anh em sang Ngọc Hiển làm việc, xuất bến tại Năm Căn từ tờ mờ sáng; chiều hơn 4 giờ 30 phút phải rước cán bộ về lại Năm Căn, bởi khoảng cách xa, phải tranh thủ vượt qua “vịnh la làng” trước lúc trời nhá nhem.

Ấy vậy mà đi mãi, ra được dòng Cửa Lớn thì trời cũng đã chạng vạng, đúng nghĩa "từ rừng mà ra" khi bên kia sông, đô thị Năm Căn đã lên đèn. Ngọc Hiển hồi đó chỉ có duy nhất tuyến đường rộng hơn 1 m từ Kiến Vàng về Rạch Gốc, đêm không ánh đèn đường. Ai không về kịp chuyến đò thì chỉ có nước đi ngủ sớm khi trời vừa sụp tối, trong những khu nhà tập thể giữa rừng...

Nhớ hồi còn thị xã Cà Mau, chỉ có con đường nhỏ về Tắc Thủ. Muốn qua bờ Ông Ðốc, Cái Tàu, duy nhất bằng cây cầu sắt nhỏ vốn chỉ dành cho xe máy, xe 4 bánh thì chỉ được một chiều. Giữa thời kinh tế khó khăn, cây cầu này được xem là đồ sộ, hiện đại bậc nhất lúc bấy giờ ở vùng nông thôn, gắn liền với quyết tâm rất lớn của ông Ðoàn Thanh Vị, nguyên Bí thư Tỉnh uỷ Minh Hải. Sau thảm hoạ cháy rừng U Minh Hạ năm 2002, tỉnh mới mở tuyến đường ven kênh Nông Trường về Cơi 6, ra tận ven biển tại Khu Di tích Quốc gia Hòn Ðá Bạc.

Những công trình mang dấu ấn

Với quyết tâm chính trị cao của lãnh đạo Ðảng, Chính phủ, nhằm gỡ khó để Cà Mau nói riêng, vùng đất Chín Rồng nói chung vươn ra biển lớn, từng công trình giao thông trọng điểm dần được hình thành bằng tất cả trách nhiệm và tình cảm đối với mảnh đất vùng căn cứ cách mạng đã chịu nhiều đau thương, tàn phá trong chiến tranh. Như ông Ngô Thịnh Ðức, khi còn là Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải, đã từng gan ruột bảo rằng, khi nào xây xong cầu Gành Hào 2 trên tuyến Quốc lộ 1 nối Phường 7 và Phường 8 xong thì ông về hưu mới yên tâm, nhẹ lòng với vùng đất nặng nợ ân tình này.

Như mạch máu xuyên rừng đi về phía mũi đất Cà Mau, Ðường Hồ Chí Minh là con đường mang ý chí và khát vọng nối liền một dải non sông.

Tôi còn nhớ những ngày cùng ông Ngô Thịnh Ðức và ông Bùi Công Bửu, Chủ tịch UBND tỉnh khi ấy, phải vượt đường gập ghềnh về dự khởi công các gói thầu trên tuyến Quốc lộ 1 đến Năm Căn, trong đó có cầu Ðầm Cùng; hay thời kỳ ông Phạm Thành Tươi là Chủ tịch UBND tỉnh, tôi có dịp tháp tùng cùng ông men theo dòng Cửa Lớn cuộn chảy, đoàn tấp vào những bìa rừng, vạch dây rừng, bới từng thớ đất phù sa bồi lắng tìm vị trí định vị, cắm mốc xây cầu Năm Căn trên tuyến đường Hồ Chí Minh về Ðất Mũi... bao vất vả mà đầy tự hào, hứng khởi. Những giọt mồ hôi của các đồng chí đoàn công tác đã quyện vào đất mặn, ánh lên khát vọng ngọt ngào, đó là xoá “ốc đảo” Ngọc Hiển, đánh thức tiềm năng vùng đất thiêng chót cùng Tổ quốc, nối liền một dải giang sơn, thoả lòng mong nhớ Ðất Mũi của Nhân dân cả nước.

Ngày 18/5/2012, Thứ trưởng Thường trực Bộ GTVT Ngô Thịnh Đức (phải) cùng Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Thành Tươi trong chuyến công tác tìm vị trí định vị xây dựng cầu Năm Căn trên tuyến đường Hồ Chí Minh, tỉnh Cà Mau.

Rồi cũng khi ấy, nhận ra Ðầm Dơi vẫn là “ốc đảo”, cần có cây cầu nối liền, Thủ tướng Chính phủ thời điểm đó là ông Nguyễn Tấn Dũng trên bục phát biểu tại một sự kiện ở Khai Long, đã hỏi: "Làm cầu nổi không?". Câu hỏi, nhưng đó cũng chính là mệnh lệnh. Ngành giao thông vận tải đã cấp bách triển khai ngay dự án đầu tư xây dựng cầu Hoà Trung (bắc qua sông Gành Hào, kết nối với tuyến đường Cà Mau - Ðầm Dơi để nối thông từ TP Cà Mau đến huyện Ðầm Dơi), theo cơ chế chưa có tiền lệ.

Và chỉ trong thời gian rất ngắn, vào ngày 16/1/2016 cầu Hoà Trung đã kịp thông xe kỹ thuật, cùng lúc với thông xe đường Hồ Chí Minh từ Năm Căn về Ðất Mũi. Ðây là 2 dự án mang ý nghĩa quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, củng cố quốc phòng - an ninh của tỉnh Cà Mau nói riêng, đồng bằng sông Cửu Long nói chung. Lần đó, về chung vui với Cà Mau có nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu.

Ngày 24/3/2010, Thứ trưởng Thường trực Bộ GTVT Ngô Thịnh Đức (giữa) cùng Chủ tịch UBND tỉnh Bùi Công Bửu (thứ 4 từ phải sang) thực hiện nghi thức khởi công các gói thầu số 1 (cầu Đầm Cùng) thuộc dự án Đường Hồ Chí Minh trên địa bàn tỉnh Cà Mau.

Nhắc đến con đường mang tên Hồ Chí Minh về đến tận cùng mũi đất, càng thêm xúc cảm. Nhắc để nhớ ngày đầu, những người luồn rừng đi phóng tuyến đã từng lạc nhau giữa mênh mông rừng sâu, sông ngòi chằng chịt. Những đoàn ghe, xà lan chở từng khối cát, đá từ rất xa về, có những đoạn phải “trung chuyển” qua phương tiện nhỏ hơn, len lỏi vào những con rạch, để vật tư đến được công trường; hay thường xuyên phải ghé những “trạm dừng”, bởi mỗi ngày đều đặn 2 con nước lớn - ròng, những lúc ròng, cả con sông chỉ còn lòng lạch.

Vất vả hơn khi dòng chảy siết vùng ven biển, qua những xẻo, vịnh, khó khăn và nguy hiểm vô cùng. Nhớ lại hình ảnh công trường thời sơ khai ngày ấy ở vùng đất đầm lầy hun hút, xa xôi; nhìn cung đường xuyên rừng như vệt tơ, mạch máu hôm nay, càng thấm thía sức mạnh to lớn của sự đồng lòng, quyết tâm khai mở...

Xúc động hơn khi ngày thông xe kỹ thuật tuyến đường, từng đoàn người chân chất cùng tập hợp ra sau hậu đất, bìa rừng chờ đợi để lần đầu tiên tận mắt nhìn thấy chiếc xe hơi lăn bánh đến được xứ này. Người lớn lẫn trẻ nhỏ vui mừng, hồ hởi, không khí rộn ràng như ngày hội. Không nô nức sao được khi từ nay đã có con đường, bà con mấy đời bám xứ rừng, chạy xuồng trên những tuyến kênh, mương vuông nay được “lên bờ”, không còn chịu cảnh bất an mỗi lần qua sông sâu, hay lạc nhau giữa những cánh rừng hun hút...

Ngày 07/02/2015, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng (thứ 5 từ trái sang) cùng nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu (giữa) thực hiện nghi thức khánh thành cầu Năm Căn và thông xe kỹ thuật tuyến đường Hồ Chí Minh từ Thị trấn Năm Căn đến cầu Năm Căn.

Kỳ vọng vươn tầm địa đầu phương Nam

Vượt lên tất cả, giá trị và ý nghĩa của tuyến đường mang tên Bác về đến Ðất Mũi không chỉ là một công trình xây dựng hiện thực hoá ước mơ bao đời của người dân xứ sở, mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết toàn dân tộc, nối mạch Bắc - Nam, khát vọng đất nước vững vàng vươn ra biển lớn.

Quá khứ hào hùng - hiện tại tốt đẹp - tương lai tươi sáng. Mặt tựa vào rừng, mặt nhìn ra biển, cột mốc trạm nổi dòng chữ “Ðường Hồ Chí Minh - điểm cuối Cà Mau KM 2436” tại Ðất Mũi như lời khẳng định đất này sẽ mãi thêm rộng lớn theo hạt phù sa.

Với tình cảm đặc biệt dành cho vùng đất thiêng dân tộc, trong lần về thăm Ðất Mũi vào tháng 11/2024, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm mong muốn bằng cả tấm lòng chuyện mở rộng “lục địa” cực Nam của Tổ quốc. Và nay, hiện thực hoá ý chí với tầm nhìn sáng suốt của người đứng đầu Ðảng ta, còn gì tuyệt vời hơn khi dự án đường cao tốc về tận Ðất Mũi, xây cầu ra đảo Hòn Khoai và cảng lưỡng dụng Hòn Khoai được định hình. Các dự án này đã được khởi công vào ngày 19/8, cùng thời điểm với khởi công, khánh thành một số công trình trọng điểm khác của tỉnh cũng như ở nhiều tỉnh, thành trong nước chào mừng Kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9 năm nay.

Sân bay, cảng biển, đường cao tốc, những cung đường kết nối trục ngang, trục dọc đã, đang và sẽ hình thành trên vùng Ðất Mũi, đưa Cà Mau từ định vị tên gọi miền cuối đất, tự hào vươn mình trở thành địa đầu phương Nam.

Ðiểm cuối đường cao tốc phía Ðông từ TP Cần Thơ - Cà Mau sẽ hoàn thành vào cuối năm nay, sẽ là điểm đầu kết nối tuyến cao tốc Cà Mau - Ðất Mũi.

Cà Mau - vẫn đó mũi thuyền Tổ quốc, nhưng nay không còn xa nữa, mà mỗi ngày mỗi gần hơn qua những cung đường kết nối, lan toả. Trong chuyến về Cà Mau công tác, gặp gỡ bà con Ðất Mũi dự Ngày hội Ðại đoàn kết toàn dân tộc cuối năm 2024, đồng chí Tổng Bí thư Tô Lâm trải lòng thật nhiều với người dân về chuyện giữ rừng, giữ đất. Ðồng thời khẳng định, với tinh thần đoàn kết và sự quyết tâm trong mọi phong trào hành động cách mạng, Cà Mau nhất định sẽ đạt được những thành tựu lớn lao.

Giờ đây, không gian phát triển được mở rộng sau hợp nhất tỉnh, Cà Mau nhân đôi sức mạnh, gấp bội niềm tin, thêm vững vàng viết tiếp hành trình cho những khát vọng lớn hơn trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Trần Nguyên